Mijn bezoek aan Kosovo begon goed: de douanebeambte begroette mij met een grote lach en een dosis humor. Was dit een voorteken voor de vriendelijkheid van de Kosovaren? De Kosovaarse hoofdstad stond eigenlijk nooit op mijn radar, maar mijn werk bracht me naar deze stad. In deze blog post vertel ik je wat ik van Pristina vond, plus ik tip een aantal leuke bezienswaardigheden.
Korte Achtergrond Pristina
Pristina is een gekke stad. Hoofdstad van het jongste land van Europa dat slechts door 53% van de VN-lidstaten (2019) wordt erkend. Voordat de oorlog in de jaren negentig losbarstte, was Pristina een doorsnee stadje. Deze regio was onderdeel van Servië. Dit is altijd al een lastige relatie geweest, omdat zo’n 90% van de bevolking in en rond Pristina Albanees is. Na de oorlogen van de jaren negentig zag Kosovo in 2008 haar kans schoon om de onafhankelijkheid uit te roepen en zo werd Pristina in ene hoofdstad van het jonge land Kosovo. Een beslissing die Servië nog altijd niet in harte afneemt.
Geen liefde op het eerste gezicht
Ik moet eerlijk zeggen, ik was tijdens mijn eerste paar dagen in Pristina niet echt onder de indruk van de stad. Het punt is namelijk: Pristina heeft amper bezienswaardigheden. Voor de must-sees moet je hier niet komen. Ik vond Pristina zelfs een beetje saai na mijn eerste bezoek, totdat ik de tweede keer terug kwam. Het was het prille begin van de lente en de zon liet zich meer zien. Wat een verschil, de stad zag er direct een stuk leuker uit. Ik leerde de stad opnieuw waarderen en zag juist in hoe bijzonder Pristina is. Ik geef je 7 redenen waarom Pristina de moeite waard is, plus bezienswaardigheden.
Waarom Pristina een bezoek waard is (+ bezienswaardigheden)
1. Een stad met kameleon letters
Hét symbool van Pristina is het NEWBORN monument, onthuld in het jaar dat Kosovo onafhankelijk werd (2008). Sinds 2013 wordt het monument ieder jaar voorzien van een nieuw kleurtje. Het is een soort kameleon dat zich aanpast aan een op dat moment belangrijk thema. In 2015 verwezen de letters bijvoorbeeld naar de massale emigratie van jonge Kosovaren naar het buitenland. Door gebrek aan werk verlaten nog altijd veel jongeren hun land en gaan op zoek naar een beter leven ergens anders in Europa. De letter ‘E’ (van het woord emigratie) was daarom zwart gemaakt. Op het eerste oog lijkt het dus een aantal grappige letters, maar de kleuren zijn altijd gekoppeld aan een boodschap.
2. brutalistisch pristina: spot deze bijzondere architectuur
Achter het NEWBORN monument staat het Paleis van Jeugd en Sport. Een vrij communistische titel voor een sporthal. De hal zelf is vervallen en interesseerde mij niet zoveel. Het is vooral het design dat mijn aandacht trok. Ik schreef al eerder over de bizarre brutalistische architectuur in Skopje uit de jaren zestig. Deze hal uit de jaren zeventig heeft ook een brutalistisch ontwerp. Het was een winnend ontwerp tijdens een architectuurwedstrijd in 1974 en valt met name op door het gekke dak. Moeite waard om een rondje omheen te lopen.
3. Koffie drinken in caféstad Pristina
Koffie is een dingetje in Pristina. Het drinken van lekker bakje koffie is onderdeel van de lokale cultuur. De cafés, die ik bezocht, waren altijd leuk aangekleed en zaten vol met jongeren. Als je als jonge Kosovaar geen werk kan vinden, dan moet je toch iets anders doen om de dag door te komen. Een kopje koffie bestel je al voor net iets meer dan 1 euro. Mijn persoonlijke favorieten waren Soma Book Station, Dit’ e Nat’ en Half and Half.
4. Bezoek één van de lelijkste gebouwen ter wereld
Ja, Pristina heeft ook naam gemaakt om een bijzondere reden. Eén van de gebouwen in de stad staat genoteerd op de negende plek in het lijstje ‘top 10 lelijkste gebouwen ter wereld’. Het gaat om de Nationale Bibliotheek, geopend in 1982. Toegegeven, het gebouw heeft een bijzonder ontwerp. Het lijkt wel alsof je tegen een gigantische bijenkorf aankijkt. Maar of het lelijk is? Nee, dat vind ik niet. Het is gewoon lekker opvallend en gek. Ik raad je ook aan om een kijkje binnen te nemen. Toegang is gratis. Vlakbij de bibliotheek vind je ook een Servisch-Orthodoxe kerk dat nooit is afgemaakt. Opleverdatum was 1999, maar toen brak de oorlog uit. De bouw werd gestopt en de kerk werd tijdens en kort na de oorlog gevandaliseerd.
5. Kosovaren houden van Amerika
Als je een beetje let op de straatnamen in Pristina, dan valt het op dat veel verwijst naar Amerika. De Clinton Boulevard, de George W. Bush Street; het zijn allemaal bedankjes voor de steun van de Amerikanen tijdens de Kosovaarse strijd voor onafhankelijkheid. Er is zelfs een bronzen beeld van Bill Clinton te vinden, de man die als een held wordt gezien in Kosovo. Clinton was degene die druk heeft uitgeoefend op de NAVO bombardementen in 1999 dat een einde maakte aan de oorlog.
6. Herinneringen uit de Ottomaanse tijd
Zoals ik al in mijn inleiding aangaf, Pristina heeft weinig bezienswaardigheden. Veel van het oude historische centrum is verloren gegaan tijdens de communistische modernisatieslag in de jaren zestig. Verwacht dus geen idyllisch oud centrum aan te treffen zoals je deze ziet in andere Balkansteden. Gelukkig heeft Pristina nog steeds wel iets te bieden voor cultuurliefhebbers, namelijk een aantal mooie historische monumenten en moskeeën. Neem bijvoorbeeld de negentiende-eeuwse Klokkentoren, de Sultan Mehmet Fatih Moskee uit de vijftiende eeuw en het Etnografisch Museum ‘Emin Gjiku’. Zeker leuk om een middagje langs te lopen! Over musea gesproken, je hebt ook nog het Nationaal Museum in Habsburgse bouwstijl. Aan de buitenkant zag het er mooi uit, maar helaas werd het gerenoveerd toen ik er was (2018).
Tip: wil je ook meer leren over de geschiedenis van Pristina, ga dan mee met de Free Walking Tour. Ik sloot mij ook hierbij aan en was de enige toerist (dus een privé wandeling). Deze wandeling vertrekt iedere dag om 11.00 uur vanaf het Nationale Theater. De tour is gebaseerd op giften, maar jij bepaalt op het eind zelf wat je geeft.
7. Bijzondere stad = bijzondere street art
Pristina is geen doorsnee stad en dus is de street art in deze stad ook niet doorsnee. Zo heb je tegenover het NEWBORN monument het ‘Heroinat Memorial’. Het is een herdenkingsmonument gemaakt van 20.000 militaire medailles. De kunstenaar verwijst hiermee naar het aantal vrouwen dat tijdens de Kosovaarse oorlog in de jaren negentig verkracht is. Het monument staat symbool voor erkenning voor deze oorlogsslachtoffers. Erg bijzonder, het lijkt net alsof een gezicht in een bronzen mal is gedrukt.
Een iets vrolijkere vorm van street art is Mr. Chat, de naam voor een lachende graffiti kat die door heel Europa te vinden is. Ik zag de kat al in Sarajevo, maar ook in Pristina lacht hij je stralend tegemoet. En er is nog meer street art te vinden in Pristina, zie ook de foto’s.
Zou jij Pristina bezoeken?
